دستگاه پمپ بتن، دستگاهی است که برای بتن ریزی در فضاهای محدود مانند تونلها و یا خارج از دسترس در ارتفاع های بلند استفاده می شود. این دستگاه به نوعی مکمل عملکرد ماشین میکسر بتن می باشد. در هر پروژه بتن ریزی دستگاه پمپ مناسب به میکسر بتن متصل شده و با تنظیم میزان روانی بتن، فرایند بتن ریزی آغاز می شود. با توجه به ارتفاع سازه و یا عمق بتن ریزی دستگاه پمپ بتن در دو نوع ثابت و متحرک موجود می باشد.
پمپ ثابت (stationary concrete pump)
پمپ بتن ثابت توسط 2 چرخ که به شاسی متصل می باشد قابل جابجایی بوده و یا به صورت کوبل بر روی شاسی خودروهایی با عرض و طول کم (مینی کامیونت ) مستقر می شود. پس از مستقر نمودن پمپ ثابت در محل انجام بتن ریزی لوله و اتصالات مورد نیاز را مونتاژ و پس از آماده شدن بتن به داخل وان پمپ ثابت انتقال داده و شروع به بتن ریزی می نمایند. نیروی محرکه این پمپ توسط موتوری که به صورت مستقل از موتور خودرو عمل می کند تولید می شود.
این پمپ ها ظرفیت بتن ریزی 60 متر مکعب در ساعت با قدرت حدود 110 اسب بخار را دارند و می توانند بتن را تا ارتفاع قائم 100 متر و فاصله افقی 600 متر انتقال دهند.
مزایای استفاده از پمپ ثابت:
قیمت پایین تر نسبت به سایر انواع پمپ
پایین بودن هزینه نگهداری و تعمیرات
سهولت در راه اندازی، تعمیرات و انتقال به مناطق مختلف
به هنگام استقرار با توجه به عرض کم دستگاه و خودرو حامل آن محدودیت ترافیکی کمتری به وجود می آورد.
با توجه به توان پمپ و نیروی محرکه ایجاد شده انتقال بتن در فواصل مختلف امکان پذیر می باشد. این کار توسط لوله هایی که به صورت جداگانه حمل و مونتاژ می شود انجام می شود.
در پروژه هایی که به دلایل مختلفی از جمله ایجاد ترافیک، کم عرض بودن معابر، وجود عوامل فیزیکی، کابل برق، درختان بلند و سایر موارد استفاده از پمپ دکل امکان پذیر نباشد استفاده از این پمپ امکان پذیرتر می باشد.
معایب استفاده از پمپ ثابت :
تخلیه بتن به هنگام استفاده از این پمپ به زمان بیشتری نسبت به پمپ های هوایی نیاز دارد.
استقرار و مونتاژ این پمپ در پروژه به نیروی انسانی بیشتر و فعالیت بیشتری نیاز می باشد.
به هنگام مونتاژ لوله های انتقال بتن، اپراتور باید مسیری را برای لوله کشی در نظر بگیرد که از تعداد کمتری خم ( زانویی ) استفاده شود تا فشار کمتری را به موتور محرک وارد کند.
پمپ متحرک یا دکل (mobile concrete pump)
این دستگاه دارای توان انتقال بتن به صورت افقی و عمودی می باشد. به صورت کلی دستگاه به صورت کوبل شده بر روی خودرو می باشد که اجازه جا به جایی سریع را به این دستگاه می دهد. دستگاه فوق در بخش انتهایی دارای حوضچه تخلیه بتن می باشد که بتن حمل شده توسط خودروهای میکسر به داخل آن تخلیه شده و توسط نیروی محرکه ایجاد شده توسط موتور خودرو حامل پمپ بتن، از طریق لوله های متصل شده به دستگاه بتن پمپ می شود. این لوله ها به صورت متصل به هم و به شکل بوم یک دست و غیر قابل تغییر می باشد. استفاده از دستگاه فوق به علت عدم نیاز به اتصال لوله ها و کوبل بودن بر روی خودرو و همچنین کنترل دقیق و سریع بوم آن در بین مصرف کنندگان جایگاه برتری نسبت به سایر انواع روش های پمپ و تخلیه بتن می باشد. دکل هایی که برای این پمپ ها وجود دارند در طول های 24 تا 60 متری با لوله هایی به قطر15 سانتی متر عملیات انتقال بتن را انجام می دهند.
نوع جدیدی از دکل ها به گونه ای است که می توان آنها را از کامیون جدا و روی یک پایه که در محل بتن ریزی مستقر شده یا روی طبقات ساختمان در حال ساخت نصب کرد. به این نوع دکل ها دکل های برجی ( Placing boom) گفته می شود. استحکام سازه ای این دکل ها باید به طور مرتب بازرسی گردد.
از مزایای استفاده از این دستگاه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
میزان بتن تخلیه شده در واحد زمانی با توجه به استقرار سریع دستگاه در پروژه و قدرت مانور بالای دستگاه.
استفاده از بوم امکان عبور آن از روی موانعی مانند دیوار، دپو مصالح و سایر موارد را ایجاد می کند.
در بتن ریزی با قالبهای کم عرض، مثل دیوارهای برشی و ستونها و سایر موارد مشابه که نیاز به تخلیه بتن به صورت عمودی دارد و یا تخلیه بتن از داخل قالب باید صورت بگیرد تا یک نواختی بتن حفظ شود استفاده از این دستگاه بسیار کار آمد تر می باشد.
جهت استفاده از این دستگاه از ریموت کنترل های سیار استفاده شده که بوسیله آن اپراتور دستگاه در مدت زمان کوتاه می تواند مساحت بیشتری را پوشش دهد و کنترل دقیق تری بر عملکرد دستگاه داشته باشد.
عدم نیاز به لوله کشی و یا سوراخ کردن سقف ها به هنگام استفاده از پمپ های دکل در پروژه های ساختمانی که استفاده از بتن در طبقات فوقانی نیاز است از مزایای این دستگاه می باشد.
جا بجایی سریعتر داخل شهر و نیاز به تعداد کمتری اپراتور، تولیدکنندگان بتن آماده را ترغیب به استفاده از این دستگاه می نماید.
از معایب پمپ های دکل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
قیمت تمام شده دستگاه نسبت به پمپ ثابت بالاتر بوده و همچنین هزینه نگهداری بالاتری دارد.
کنترل و استفاده و همچنین تعمیر آن به نیروی متخصص و هزینه بیشتری دارد.
استفاده از آن در معابر پر ترافیک و یا کم عرض و یا اماکنی که تردد خودروها با طویل غیر مجاز و یا غیر ممکن می باشد باعث عدم کاربری این دستگاه می شود.
محدودیت طول بوم تخلیه بتن و عدم امکان افزودن لوله باعث کاهش برد بتن ریزی با این دستگاه می شود.
