مقدمه
همواره در صنعت بتن، پساب زیادی ناشی از شست شوی میکسرهای حمل بتن، پمپ های بتن و ماشین آلات ساخت بتن(بچینگ) تولید می شود که دفع آن سبب آلودگی های زیرزمینی می گردد. با توجه به هشدارهای روزافزون در زمینه بحران کمبود آب، صنعت بتن نیز مانند سایر صنایع، در صدد کاهش مصرف آب می باشد. در همین راستا، بازیابی پساب کارخانجات بتن در دستور کار این واحدهای صنعتی قرار گرفته است. در سطح دنیا، اقدامات قابل توجهی برای بازیابی پساب کارخانجات بتن صورت گرفته که در ادامه با خلاصه این اقدامات آشنا می شویم.
روش های بازیابی پساب کارخانجات بتن
پساب جمع آوری شده در کارخانجات بتن به نام آب خاکستری ( Grey Water) شناخته می شود که شامل ذرات سیمانی، سنگدانه های ریز و بخش چربی ناشی از بنزین و گازوییل می باشد. آب خاکستری را می توان به روش های مختلف بازیابی نمود:
- طراحی و استقرار حوضچه های ته نشینی
- استفاده از سیستم فیلتر پرس
- استفاده از تیکنر
در صورت استفاده از هریک از روش های فوق، دو محصول جانبی از بازیابی پساب به وجود می آید:
- آب بازیافتی قلیایی
- لجن نیمه هیدراته سیمانی (لجن فعال)
به طور کلی سه راه برای استفاده مجدد از محصولات جانبی بازیابی آب خاکستری وجود دارد:
- ساخت بتن از آب بازیافتی
- شست شوی تجهیزات و محیط کارخانه با آب بازیافتی (که در حال حاضر بیشتر کارخانجات بتن از این روش استفاده می کنند.)
- استفاده از لجن سیمانی باقی مانده از بازیافت آب، که می توان از آن برای ساخت آجرهای سیمانی استفاده کردکه البته نیاز به حرارت و پخت نیز دارند.
به منظور استفاده مجدد موفق از پساب در تولید بتن جدید، استانداردهای BS EN 1008:2002 و ASTM C1602/C1602M-12 به عنوان مبنای تصمیم گیری قرار می گیرند.
آب بازیافتی حاصل از تصفیه پساب برای ساخت بتن جدید به لحاظ مقاومت فشاری و کارآیی قابل رقابت با بتن ساخته شده از آب شهری می باشد، اما زمان گیرش حدود ده درصد کاهش می یابد. از سوی دیگر، جایگزینی 50 درصد از آب مصرفی در اختلاط بتن، با آب بازیافتی موجب کاهش زمان گیرش سیمان شده و مقاومت های سنین پایین را افزایش داده یا به عبارتی بتن زودگیرتر و مقاومت سنین پایین آن، افزایش می یابد. اما دراسلامپ بتن تغییر چندانی حاصل نمی گردد. پساب مصرفی در مقایسه با بتن ساخته شده با آب شهری، تأثیر اندکی بر خواص مکانیکی مانند مقاومت فشاری و خمشی ملات و بتن دارد. با این وجود، در رابطه با جایگزینی صد در صد آب اختلاط بتن با آب بازیافتی باید با احتیاط عمل نمود چون نتایج آزمایشگاهی تحقیقات، کاهش مقاومت فشاری بتن را در سن 28 روزه نشان داده است.
